Marqueterie is een kunstvorm waarbij kleine stukjes hout of andere materialen worden gebruikt om een oppervlak te versieren, meestal een meubelstuk. Het woord marqueterie komt van het Franse woord marqueter, dat betekent "inleggen" of "markeren". Marqueterie wordt ook wel inlegwerk genoemd.

 

Hoe wordt marqueterie gemaakt?

Marqueterie wordt gemaakt door verschillende materialen, zoals houtfineer, tin, koper, schildpad, ivoor of parelmoer, als een sandwich op elkaar te lijmen met een vel papier ertussen. Op het bovenste vel papier wordt een ontwerptekening aangebracht. Vervolgens wordt langs de lijnen van de tekening door de verschillende lagen gezaagd, zodat er verschillende onderdelen ontstaan die precies in elkaar passen. Deze onderdelen worden dan weer samengevoegd tot een patroon of een afbeelding, die op een houten oppervlak wordt gelijmd. Het geheel wordt dan afgewerkt met een dun laagje vernis om het te beschermen en te laten glanzen.

Er zijn verschillende technieken om marqueterie te maken, afhankelijk van de vorm en de complexiteit van het ontwerp. Een van de bekendste technieken is de boulle-techniek, genoemd naar de Franse meubelmaker André-Charles Boulle (1642-1732), die gespecialiseerd was in het inleggen van schildpad en metaal. Bij deze techniek worden twee lagen materiaal op elkaar gelijmd, bijvoorbeeld schildpad en messing, en dan samen uitgezaagd volgens het ontwerp. De uitgezaagde stukken worden dan omgewisseld, zodat er twee contrasterende versies van hetzelfde patroon ontstaan.

Een andere techniek is de intarsia-techniek, die al in de middeleeuwen werd toegepast. Bij deze techniek worden de stukjes hout of ander materiaal apart uitgesneden en dan in een houten paneel ingelegd. De stukjes worden zo nauwkeurig gesneden dat ze geen lijm nodig hebben om op hun plaats te blijven. Intarsia wordt vooral gebruikt voor geometrische of figuratieve voorstellingen.

Een moderne techniek is het snijden van de stukken met behulp van een lasersnijder, die zeer precies en snel kan werken. Deze techniek maakt het mogelijk om complexe en gedetailleerde ontwerpen te maken met verschillende materialen.

 

Wat is de geschiedenis van marqueterie?

Marqueterie heeft een lange en rijke geschiedenis die teruggaat tot de oudheid. Er zijn voorbeelden van marqueterie gevonden in het oude Egypte, Perzië, India en China. In Europa werd marqueterie vooral populair in de renaissance en de barokperiode, toen het werd gebruikt om luxe meubels te versieren voor koningen, edelen en rijke burgers. Bekende meesters van marqueterie waren onder andere Pierre Golle (ca. 1620-1684), Jan van Mekeren (ca. 1650-1700) en André-Charles Boulle.

In de 18e eeuw werd marqueterie verder verfijnd door meubelmakers zoals Jean-François Oeben (1721-1763), Jean-Henri Riesener (1734-1806) en David Roentgen (1743-1807), die gebruik maakten van exotische houtsoorten en verfijnde motieven. Marqueterie werd ook toegepast op andere objecten, zoals klokken, muziekinstrumenten en tabaksdozen.

In de 19e eeuw raakte marqueterie uit de mode door de opkomst van de industriële revolutie en de neostijlen, die meer nadruk legden op historische vormen dan op decoratie. Marqueterie werd nog wel gebruikt voor sommige art-nouveau-meubels aan het einde van de eeuw, maar verloor veel van zijn prestige en populariteit.

In de 20e eeuw werd marqueterie weer nieuw leven ingeblazen door kunstenaars en ambachtslieden die de techniek gebruikten om moderne en abstracte ontwerpen te maken. Voorbeelden hiervan zijn de kubistische marqueterie van Georges Braque (1882-1963), de surrealistische marqueterie van Max Ernst (1891-1976) en de geometrische marqueterie van Piet Mondriaan (1872-1944).

Vandaag de dag wordt marqueterie nog steeds beoefend door kunstenaars en hobbyisten die de traditie voortzetten of nieuwe vormen en materialen verkennen. Marqueterie is een veelzijdige en expressieve kunstvorm die zowel vakmanschap als creativiteit vereist.